José Santiago Crespo Pozo

Categoría: Relixioso mercedario (OdeM), historiador, xenealoxista, polígrafo.
Data de Nacemento: 8 de xullo de 1909 († 10 de novembro de 1978)
Lugar de Nacemento: Redondela (Pontevedra)
 Currículum

Inicia os primeiros estudos na súa vila natal, deixando na súa Carta aberta, impresa en Ourense, en 1978, sabrosas anécdotas de aqueles anos. Pasa logo a Vigo, onde se perfecciona nos colexios de xesuitas e salesianos. Con once anos ingresa, como postulante, no convento mercedario de Sarria (Lugo) e aquí se acrecenta a súa formación relixiosa, ó mesmo tempo que cursa Humanidades con notas sempre brillantes.

Ó cabo de tres anos inicia en Sarria o noviciado (13 de xullo de 1924) e fai a profesión simple (25 de abril de 1926). Trasladado ó mosteiro de Poio (Pontevedra), estudia Filosofía, Teoloxía e Ciencias. Aquí profesa de votos solemnes (19 de decembro de 1930) e é ordenado sacerdote en Santiago de Compostela o 19 de agosto de 1931. Rematada a Guerra Civil española, é nomeado mestre de estudantes profesos de Poio (1939-1942), superior do convento de Sarria-Lugo (1942-1945), superior do convento mercedario de Lima-Perú (1950-1952). As súas actividades son o apostolado da predicación e o exercicio do profesorado nos conventos mercedarios de Poio, Sarria e Ferrol, na sección de Lingua e Literatura, sendo os seus autores preferidos Píndaro, Horacio, San Juan de la Cruz y Fray Luis de León. A primeira obra saída das súas mans foi a tradución ó latín do Corpus Petroglyphorum Gallaeciae (1935), recollido por Ramón Sobrino Buhigas. Elo valéulle o título de socio correspondente da Real Academia Galega.

Foi membro do Instituto internacional de Xenealoxía e Heráldica de Madrid, membro de máis de quince Institutos e Academias iberoamericanas, estadounidenses e italianas, que o fai acreedor na súa fecunda actividade investigadora e como autor de arredor dunha vintena de obras, entre as que destacan as adicadas á xenealoxía e heráldica, estudos de carácter histórico, filolóxico e crítica literaria. Foi becario pola Fundación Juan March para realizar uns estudos sobre Píndaro en Grecia. Nesta viaxe foi cando se lle declarou a su última enfermidade. Houbo de ser repatriado a España, instalándose no monsteiro de Poio (Pontevedra) para recuperar a saúde. Sen ter desaparecido a súa enfermidade, elixiu o convento mercedario, a ourensana Colexiata de Xunquera de Ambía, recoleto lugar onde os seus loables afáns bibliográficos e de estudo atopaban un ambiente propicio, entre ricos manuscritos e libros antiguos e favorable silencio.

Aquí, en Xunquera de Ambia, nomeano socio de honra da 'Asociación de Amigos de los Pazos' (1976) e o 23 de decembro de 1977 recibe o título de membro correspondente da Real Academia da Historia pola provincia de Ourense. Cando ainda conservaba íntegras as súas facultades mentais, cando correxía probas e galeradas do agardado tomo II da súa Nova Contribución a un Vocabulario Castelán-Galego e cando tiña en perspectiva novos libros lle sorprende a morte o 10 de novembro de 1978.

 Obras realizadas

Obras de ~: R. Sobrino Buhigas, Corpus Petroglyphorum Gallaeciae, trad. al latín de ~, 1935; “Píndaro”, en Estudios (1945-1946); “Linajes de Galicia en Perú”, en Revista del Instituto Peruano de Investigaciones Genealógicas, 6 (1953); “Ascendencia gallega de Bolívar”, en Ximenez de Quesada (1953); “Datos genealógicos de los Inclán y los Valle-Inclán”, en El Museo de Pontevedra (1956); “Nombres de embarcaciones”, en El Museo de Pontevedra (1956); “Un linaje lucense olvidado”, en Boletín de la Comisón Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo (BCML), 1956-1957; “Heráldica de Galicia”, en Blasones y linajes de Galicia, vol. I, Santiago de Compostela, Bibliófilos Gallegos, 1957; “Los Mariños y Mariño de Lobeira”, en El Museo de Pontevedra (1957); “Parte genealógica (A-F)”, vol. II, 1962; “Santa María de Pontevedra. Labras heráldicas y enterramientos de familias hidalgas”, en Publicaciones del Monasterio de Poyo, 6 (1962); “El priorato de Santa María la Real de Junquera de Ambia”, en Estudios (1964-1965); “Parte genealógica (G-M), vol. III, 1965 (reed., Gran Enciclopedia Vasca, 1982, 5 vols. y La Coruña, Ediciones Boreal, 1997); “Interpretación de algunos curiosos topónimos de Redondela y sus municipios”, en Grial (1970); “A biblia medieval portuguesa compre chamala galego-portuguesa”, en Grial (1971); “Apuntes para la Genealogía del Padre Sarmiento”, en Cuadernos de Estudios Gallegos (CEG), XXVII (1972); Nueva contribución a un Vocabulario Castellano-Gallego con indicación de fuentes e inclusión del gallego literario (Galaico-Portugués), Orense, La Región, 1972-1985, 4 vols.; “25 topónimos de Xunqueira de Ambia y su municipio: su significación y breve etimología”, en Grial (1973); “El difícil topónimo de Ambia”, en Dende lonxe..., Orense, Planos, 1979; El Venerable Jerónimo Rodríguez de Valderas, Mercedario, Obispo de Badajoz y Jaén, s. l., s. f.

 

Bibl.: “II - P. Crespo”, en M. Menor Currás, Dende lonxe... op. cit.; J. López, “Crespo Pozo, Xosé Santiago”, en VV. AA., Enciclopedia Galega Universal, t. VI, Vigo, Ir-Indo Edicions, 2001, pág.415; Redacción, “Crespo Pozo, José Santiago”, en Gran Enciclopedia Gallega, t. XII, Lugo, Silverio Cañada Editor, 2003, pág.213-214; J. López López y C. Viscasillas Vázquez, "In memoriam. José Santiago Crespo Pozo: centenario de su nacimiento (1909-2009)", en Estudios de genealogía, heráldica y nobiliaria de Galicia, nº8 (2009), pág.11-17.

 

Autores do texto: Jerónimo López López e Carlos Viscasillas Vázquez.